Bombalar Saraybosna`ya yağıp durduğu, tankların şehre giden bütün yolları kestiği, sırpların Saraybosna tepelerinde mevzilendiği, halk kapana tıkılmış vaziyette, aç ve susuz bodrum katlarında yaşamak zorunda kaldığı, ellerindeki son yiyeceğin de, her türlü yardım ümidinin de tükendiği bir anda, beklenmedik bir şey olur.
Zorluklar ve sorunlar insanın zekasını geliştirdiğini söylerler. Şöyle ki; Saraybosna`nın kenar mahallesi olan Butmir`de yaşayan Bojra Kolar`ın evi stratejik öneme haiz bir yerde, Sırp hattının ötesinde, aynı zamanda Saraybosna havaalana yakın bir yerdedir.
Bosna ordusu Kolar`a, evinden başlayıp, hava alanının altından geçerek, diğer müslüman bölgesine ulaşımı sağlayacak bir tünel kazmayı teklif eder. Tünel, dünya ile bağlantısı kesilen Saraybosna için tek kurtuluş çaresidir. Kolar hiç tereddüt etmez. 1993`un başlarında karısı oğlu ve 200 askerle birlikte 2500 feet (yaklaşık 762 metre) toprağı kazmaya başlarlar.Tünel 5 feet (yaklaşık 1,5 metre) yükseklikte kazılır ve çömelerek çalışmak zorunda kalırlar. Duvarlarını eski madenlerde olduğu gibi, odunlar ve çelik kirişlerle güçlendirirler, hatta içine bir tren yolu döşerler. Dönüşümlü olarak, günde sekiz`er saat çalışarak Temmuz ayında tüneli bitirirler. O andan itibaren tünel, Saraybosnalılar için yaşamak, hayatta kalmak, sırplara karşı direnmek ve zulümden kurtulmak için bir umuda dönüşür.
Fakat tüneli kullanmak o kadar da kolay değildir. Tünelden bir geçiş iki saati bulur ve sadece tek yönlü geçiş yapılabilir. Dar, kirli ve karanlıktır. Patlamalar tünelde korkunç titremelere yol açar. Şehre girmek veya çıkmak isteyenler, yaralılar, hastalar, hep bu tüneli kullanırlar. Allah`ın yardımıyla son derece ilkel şartlarda yapılan tünelin hiç bir kısmı çökmeden savaş tamamlanır.
Tarihçiler tünelden bir milyondan fazla gidiş geliş yapıldığı ve yaklaşık 20 milyon ton yiyecek, büyük zorluklar ve zahmetlerle makineli tüfekler, mühimmat sandıkları, tıbbi ve insani malzemenin Saraybosna`ya taşındığını belirtiyorlar.
Bugün ev müze olarak kullanılıyor. Bazıları onu hayat tüneli, bazıları ümit tüneli olarak adlandırıyor. Bize göre o hayat kurtaran umut ve zeka tüneli..
